Tết Đoan Ngọ – Nét đẹp văn hóa và phong tục truyền thống Việt
Tết Đoan Ngọ, hay còn gọi là Tết diệt sâu bọ, là một trong những ngày lễ truyền thống lâu đời và quan trọng của người Việt Nam. Theo lịch âm, Tết Đoan Ngọ diễn ra vào ngày mùng 5 tháng 5 hàng năm – đúng vào thời điểm chuyển giao mùa hè, khi thời tiết bắt đầu nóng nực và sâu bọ sinh sôi, đe dọa mùa màng.
Nguồn gốc và ý nghĩa sâu sắc
Tết Đoan Ngọ bắt nguồn từ quan niệm dân gian “diệt sâu bọ” – trừ khử những loài côn trùng phá hoại cây trồng, đồng thời thanh lọc cơ thể để phòng chống bệnh tật. Ngày này còn được coi là dịp để cầu mong sức khỏe, mùa màng bội thu, gia đình yên ấm. Theo quan niệm truyền thống, Tết Đoan Ngọ cũng là thời điểm “dương khí thịnh”, là lúc con người cần cân bằng năng lượng, giữ gìn sức khỏe và may mắn.
Những món ăn không thể thiếu
Vào Tết Đoan Ngọ, các món ăn mang tính “diệt sâu bọ” rất được coi trọng. Đặc trưng nhất là cơm rượu nếp (hoặc rượu nếp than, rượu nếp trắng) – được tin rằng có tác dụng “diệt ký sinh trùng” trong cơ thể. Người ta thường ăn cơm rượu ngay vào buổi sáng để “diệt sâu bọ” từ bên trong.
Ngoài cơm rượu nếp, bánh ú tro (hay bánh tro) – một loại bánh gói lá chuối, nhân đậu xanh hoặc không nhân, có vị thanh mát – cũng rất phổ biến trong ngày này. Hương vị nhẹ nhàng, dễ ăn của bánh tro giúp giải nhiệt cơ thể giữa những ngày hè oi ả.
Các loại trái cây đặc trưng và ý nghĩa của vị chua
Tết Đoan Ngọ cũng là dịp thưởng thức các loại trái cây theo mùa. Mâm cúng của nhiều gia đình thường có những loại quả như:
- Mận: tượng trưng cho sự sinh sôi, phát triển.
- Vải: ngọt mát, mang ý nghĩa may mắn.
- Chuối: biểu tượng của sự đùm bọc, sum vầy.
- Dưa hấu: mang đến sự mát lành, may mắn.
- Xoài, mít, dứa: các loại quả nhiệt đới giàu dinh dưỡng, tạo nên sự phong phú, đa dạng cho mâm cúng.
Tết Đoan Ngọ cũng là dịp thưởng thức các loại trái cây theo mùa. Mâm cúng của nhiều gia đình thường có những loại quả như: mận, vải, chuối, dưa hấu, xoài, mít, dứa… tạo nên sự phong phú và đa dạng, tượng trưng cho sự sung túc và tròn đầy.
Đặc biệt, một nét đặc trưng trong ngày Tết này là người dân ưu tiên ăn những loại trái cây có vị chua. Theo quan niệm dân gian, vị chua có tác dụng thanh lọc cơ thể, hỗ trợ tiêu hóa và “diệt sâu bọ” – đúng với tinh thần của ngày lễ này. Các loại trái cây chua như mận chua, cóc, dứa, xoài xanh, me… được tin rằng giúp kích thích tiêu hóa, giải nhiệt, và tăng cường sức đề kháng trong tiết trời oi bức đầu hè.
Trong y học dân gian, vị chua còn có tác dụng kích thích vị giác, thúc đẩy quá trình chuyển hóa, giúp cơ thể khỏe mạnh hơn. Vì thế, vào Tết Đoan Ngọ, việc ăn trái cây chua không chỉ là tập tục ẩm thực mà còn mang ý nghĩa bảo vệ sức khỏe, duy trì sự cân bằng của cơ thể và khẳng định mối gắn bó bền chặt giữa con người với thiên nhiên.
Hoạt động truyền thống trong ngày Tết Đoan Ngọ
Vào sáng sớm ngày Tết Đoan Ngọ, các gia đình thường chuẩn bị mâm cúng với đầy đủ các món ăn và hoa quả để dâng lên tổ tiên. Sau khi cúng bái xong, mọi người quây quần bên nhau, cùng thưởng thức các món đặc sản, chia sẻ niềm vui và cầu chúc nhau sức khỏe, bình an.
Trẻ em được bố mẹ cho ăn cơm rượu nếp để “diệt sâu bọ” và được mặc những bộ quần áo mới, tươi sáng. Một số vùng quê còn giữ tập tục treo các loại lá thuốc trước cửa nhà – lá ngải cứu, lá xương bồ… – để xua đuổi tà ma, mang lại bình an cho cả gia đình.
Đặc biệt, nhiều gia đình và người dân còn có phong tục hái lá thuốc và xông lá trong ngày này. Họ thường ra ngoài từ sáng sớm, hái những loại lá có hương thơm như lá sả, lá chanh, lá bưởi, lá ngải cứu… rồi đun lên để xông người, hoặc nấu nước tắm. Theo quan niệm dân gian, việc xông lá sẽ giúp giải cảm, thanh lọc cơ thể, phòng tránh bệnh tật và mang lại sự khỏe mạnh, sảng khoái cho cả năm.
Giá trị tinh thần vẫn còn mãi
Dù cuộc sống hiện đại ngày nay bận rộn và có nhiều thay đổi, Tết Đoan Ngọ vẫn được gìn giữ như một nét đẹp văn hóa đặc sắc. Ngày lễ này không chỉ gắn liền với niềm tin dân gian mà còn là dịp để các thế hệ trong gia đình sum họp, cùng nhau tưởng nhớ tổ tiên, chia sẻ yêu thương và giữ gìn truyền thống quý báu.
Nguồn: Internet
Hệ thống cửa hàng quần áo nam chất lượng uy tín HẾN STORE
109 Hoa Lan, P.2, Q. Phú Nhuận, TP HCM | 02866.590.315
26A Quang Trung, TP Nha Trang, Khánh Hòa | 02586.523.315
116 - 118 Lý Thường Kiệt, P Thắng Lợi, TP Buôn Ma Thuột, Daklak | 0262.655.3315
163 Hai Bà Trưng, P.6, TP. Đà Lạt, Lâm Đồng | 036.897.3315